راهنمای جامع کالیبراسیون تجهیزات آزمایشگاهی (ویژه شیمیدان‌ها)

در دنیای علم شیمی، یک اصل خدشه‌ناپذیر وجود دارد: نتایج شما فقط به اندازه دقیق‌ترین وسیله شما معتبر است. انجام صحیح کالیبراسیون تجهیزات آزمایشگاهی، تفاوت بین یک نتیجه قابل استناد و داده‌های بی‌ارزش را رقم می‌زند. شما می‌توانید بهترین روش سنتز را داشته باشید، اما اگر pH متر شما خطا داشته باشد، کل پژوهش زیر سوال می‌رود. اینجاست که این مهارت به عنوان قلب تپنده یک آزمایشگاه دقیق وارد می‌شود.

کالیبراسیون، فرآیند مقایسه اندازه‌گیری یک دستگاه با یک استاندارد مرجع است تا از صحت عملکرد آن اطمینان حاصل شود. در این راهنمای جامع نیترونو، نحوه کالیبراسیون گام به گام سه مورد از پرکاربردترین دستگاه‌های هر آزمایشگاه شیمی را به شما آموزش می‌دهیم.

راهنمای گام به گام کالیبراسیون تجهیزات آزمایشگاهی

در ادامه، به صورت عملی به بررسی مراحل کالیبراسیون سه دستگاه کلیدی می‌پردازیم. این فرآیندها بخشی از الزامات استانداردهای مهمی مانند ISO 17025 برای آزمایشگاه‌های معتبر هستند.

۱. کالیبراسیون pH متر: دروازه ورود به دنیای دقت

از کنترل واکنش‌های شیمیایی تا تهیه محلول‌های بافری، اندازه‌گیری دقیق pH یک پارامتر کلیدی است. الکترود pH متر به مرور زمان دچار فرسودگی و خطا می‌شود و کالیبراسیون منظم، تنها راه اطمینان از صحت نتایج آن است.

مراحل کالیبراسیون گام به گام:

1. الکترود را با آب مقطر شستشو داده و با دستمال بدون پرز به آرامی خشک کنید.
2. الکترود را وارد اولین بافر استاندارد (pH=7.00) کرده و پس از ثابت شدن عدد، دکمه کالیبراسیون (CAL) را فشار دهید.
3. الکترود را خارج کرده، بشویید و خشک کنید.
4. الکترود را وارد بافر دوم (pH=4.01) کرده و پس از پایداری، مجدداً دکمه کالیبراسیون را فشار دهید.
5. برای دقت بیشتر، این فرآیند را با بافر سوم (pH=10.01) نیز تکرار کنید.

۲. کالیبراسیون ترازوی دیجیتال: تضمین صحت اندازه‌گیری جرم

ترازوهای تحلیلی ابزارهای بسیار حساسی هستند که عواملی مانند دما و لرزش می‌توانند روی دقت آن‌ها تاثیر بگذارند. یک کالیبراسیون تجهیزات آزمایشگاهی اصولی، با ترازو آغاز می‌شود.

مراحل کالیبراسیون گام به گام:

1. مطمئن شوید ترازو در یک سطح صاف، بدون لرزش و به دور از جریان هوا قرار دارد.
2. ترازو را روشن کرده و پس از صفر کردن (Tare/Zero)، وزنه استاندارد را با پنس در مرکز کفه قرار دهید.
3. عدد نمایش داده شده را با وزن اسمی وزنه مقایسه کنید. این اختلاف، خطای ترازوی شماست.
4. این فرآیند را با چند وزنه با جرم‌های متفاوت تکرار کنید تا از خطی بودن پاسخ ترازو مطمئن شوید.

۳. کالیبراسیون سمپلر (میکروپیپت): دقت در حجم‌های کوچک

در بسیاری از آنالیزهای مدرن، حجم‌های بسیار کوچکی (در حد میکرولیتر) جابجا می‌شود. خطای حتی یک میکرولیتر می‌تواند نتیجه نهایی را تغییر دهد. کالیبراسیون سمپلرها، دقت و تکرارپذیری آزمایش‌های شما را تضمین می‌کند.

مراحل کالیبراسیون (روش وزن‌سنجی):

1. دمای آب مقطر را اندازه‌گیری کنید (چگالی آب با دما تغییر می‌کند).
2. ظرف توزین را روی ترازوی صفر شده قرار دهید.
3. با سمپلر، مقداری از آب مقطر را داخل ظرف توزین بریزید و وزن دقیق آن را یادداشت کنید.
4. با استفاده از جداول استاندارد چگالی آب، جرم را به حجم واقعی تبدیل کنید (حجم = جرم / چگالی).
5. این فرآیند را حداقل ۵ بار تکرار کنید تا صحت و دقت سمپلر را ارزیابی نمایید.